In kleine stapjes naar ‘Echt Eten’ stap #13 – supplementen

Als het goed is, als het goed zou zijn, kun je uit je voeding alles halen wat je lichaam nodig heeft, maar het is niet goed, helaas….

Door de intensieve landbouw, monoculturen, het gebruik van pesticiden en herbiciden, het gebruik van kunstmest en andere chemicaliën raakt onze bodem meer en meer verarmd en dus ook bevatten de planten die daarin moeten groeien lagere concentraties nutriënten dan vroeger. Zie bijvoorbeeld ook dit Engelstalige blog met wat referenties en cijfers.

Je zou haast zeggen dat biologisch (dynamisch) dan de oplossing zou zijn, daar wordt immers geen kunstmest gebruikt, geen herbiciden of pesticiden, toch is dat ook niet helemaal waar. Hoewel biologische landbouw veelal kleinschaliger is dan de intensieve landbouw, meestal is er geen sprake van een gesloten kringloop gebeuren (permacultuur), want de dieren missen meestal, nodig om de bodem te bemesten bijvoorbeeld. Daarbij wordt er toch vooral veel van hetzelfde op een stukje land geteeld: monocrops. Ook daar valt uiteraard nog vaak te verbeteren. In ieder geval is biologisch een betere keus en nog beter: teel je eigen groenten, dan kun je de bodem zo rijk maken als wilt!

Het is dus lastiger geworden om uit onze voeding alles te halen wat we nodig hebben en daarom is het goed dat er supplementen zijn. Maar dit zou Echt Eten niet zijn, als ik je nu ging adviseren allerlei synthetische preparaten te nemen of geïsoleerde natuurlijke vitamines ed., we blijven bij Echt Eten en nemen enkel supplementen die een volwaardig en heel voedingsmiddel zijn, dus niet geïsoleerd en al helemaal niet nagemaakt. Wist je dat je lichaam zich helemaal geen raad weet met al die synthetische vitamines en dat het ze ziet als vergif en ze er zo snel mogelijk weer uitwerkt, zodat je ze doodleuk zo weer uit plast? Beetje zonde van die dure vitamine preparaten niet waar? Je kunt je geld wel beter besteden!

Dit zijn de supplementen die ik iedereen aanraad dagelijks te nemen of in ieder geval zo einde herfst tot halverwege de lente of wanneer je denkt te korten te hebben opgelopen of wanneer je lichamelijk of geestelijk niet goed in je vel zit:

1. Gefermenteerde levertraan oftewel fermented Cod Liver Oil (CLO);
2. Boter olie oftewel High vitamine Butter Oil (HBO);
3. Acerola kers, Camu Camu, Amla kers of Rozenbottels voor de vitamine C;
4. Keltisch Zeezout;
5. lever.

Gefermenteerde levertraan

Helaas mag ik je hier vanwege wetgeving niet vertellen waar je in Nederland dit bijzondere product en enige in zijn soort kunt kopen. Je mag me echter altijd mailen voor meer informatie.

Gefermenteerde levertraan is een traditioneel voedingsmiddel. Het schijnt dat Romeinse soldaten het dagelijks kregen voorgeschoteld en de Vikingen hadden een vat buiten bij de deur staan voor regelmatig gebruik. En misschien herinnert je vader of moeder zich nog wel dat ze dat vroeger ook dagelijks kregen? Of ken je het verhaaltje van Jip en Janneke: naar de dokter, nog? CLO zit dan ook volgepakt met allerlei stoffen waar we met onze manieren van eten gauw een tekort aan hebben:

• vitamine D
  (nee, in Nederland krijg je niet voldoende binnen via de zon, zeker in de winter niet en ook niet als je zonnebrandcrème en beschermende kleding draagt…!)
  Noodzakelijk voor de assimilatie van calcium;
• vitamine A
  belangrijk voor het zicht, het reguleert de genen, ondersteunt het immuun systeem en productie van bloedcellen;
• essentiële vetzuren
  Omega-3 vetzuren die nodig zijn voor het juist functioneren van de hersenen en de zenuwen. Zie dit Engelstalig blog maar eens.

Boterolie

Ook voor dit produkt, High vitamine Butter Oil mag ik je helaas geen merknaam geven of een adres waar dit te krijgen is, zie hierboven bij de gefermenteerde levertraan.

Toen Weston A. Price zijn onderzoek deed naar de voeding van geïsoleerd levende bevolkingsgroepen ontdekte hij dat er in boterolie gemaakt uit boter van melk van gras gevoerde koeien een vet oplosbare stof zat die noodzakelijk bleek voor een goede gezondheid van de tanden en botten. Hij noemde deze stof de X-Factor of Activator X. De X-Factor heeft nu een naam: vitamine K2. Hoewel al in 1943 ontdekt samen met K1, is pas door onderzoek uit 1997 gebleken dat deze vitamine een cruciale rol speelt bij twee fysiologische processen: het leveren van calcium aan de botten en het verwijderen van teveel aan mineralen uit de zachte weefsels om verkalking tegen te gaan van bijvoorbeeld de nieren en de aderen.

Bron: Vitamin K2 and the Calcium Paradox by Kate Rheume-Bleue, ND

Vitamine C

Vitamine C is een sterke anti-oxidant,  en nodig voor de opname van ijzer, vorming van bindweefsel, versterkt het immuunsysteem en helpt ons lichaam ontgiftenen. Helaas breekt het heel snel af. Verwarmde, groenten en fruit, zal nauwelijks nog vitamine C bevatten, maar zelfs als je het snijdt of nog erger: perst, of een paar dagen in de koelkast bewaard, is het meeste er al wel uit.

Alle dieren, behalve primaten, cavia’s en een paar andere soorten zijn in staat om hun eigen vitamine C aan te maken. Als je dan kijkt naar hoeveel die dieren per kilo lichaamsgewicht aanmaken, kun je ongeveer nagaan wat een mens waarschijnlijk nodig heeft. Een dier maakt ongeveer 30 mg per kilo lichaamsgewicht aan, dus een mens van 75 kilo heeft ongeveer 2 gram vitamine C per dag nodig. Bovendien maken dieren die ziek, gewond of onder stress zijn tot wel 10 x zoveel vitamine C aan! Onze dagelijks aanbevolen hoeveelheid is echter maar ongeveer 70mg/dag voor een volwassene…

En net als bij de vet oplosbare vitamines, kiezen we ook hier niet voor de geïsoleerde vorm, ascorbinezuur. In de natuur komt het immers ook niet voor als een geïsoleerde nutriënt, maar altijd in combinatie met andere nutriënten die synergetisch met elkaar samenwerken.

Soms vind je supplementen die eigenlijk de geïsoleerde vorm zijn, maar weer van alles aan toe is gevoegd, zoals in het geval met vitamine C bijvoorbeeld acerola kers of bioflavonoïden. Dit is zeker een verbetering, maar nog altijd is het hoofdzakelijk ascorbinezuur en daarom geldverspilling.

De enige vorm van vitamine C die je lichaam goed kan opnemen en gebruiken komt van echte voeding waarin alles nog aanwezig is: alle bioflavonoïden en allerlei andere ondersteunende voedingsstoffen. Deze zijn ook veilig om te gebruiken, in tegenstelling tot de synthetische, geïsoleerde vorm ascorbinezuur welke in hoge dosis zelfs gevaarlijk kan zijn.

Acerola kers, Amla, Camu Camu en Rozenbottels zijn alle vier goede leveranciers van vitamine C en bioflavonoïden.

Acerola bevat per gram vers fruit 400 mg vitamine C, dat is 60 keer zoveel als in een sinaasappel, een Amla vrucht bevat 700 mg vitamine C, Camu Camu bevat per gram 100 keer meer vitamine C dan een sinaasappel en Rozenbottels 60 keer. Let er bij aanschaf op dat je dus echt de hele vruchten te pakken hebt en niet een ascorbinezuur met toevoegingen van een van de bovenstaande vruchten. Om die reden kies ik altijd voor de gedroogde en gemalen vorm, eventueel in capsules.

Keltisch zeezout

In stap #1 uit deze serie heb ik het hier al over gehad. Als je je zout vervangt door keltisch zeezout is dat natuurlijk niet echt een supplement te noemen, maar voor extra mineralen kun je ook extra keltisch zeezout nemen. Als je veel sport bijvoorbeeld kun je aardig wat mineralen kwijtraken door zweten. Je kunt dan een zogenaamde sole maken en op die manier je mineralen weer aanvullen:

De Kelten combineerden het ‘mannelijke’ regenwater met het ‘vrouwelijke’ zeezout en noemden dit mengsel ‘Sole’, omdat het zeezout gevormd wordt door zon en water. Zij beschouwden de gekristalliseerde zeemineralen als lichtkristallen, die weer vrijkomen als deze in contact komen met water. Zij geloofden dat door een Sole te drinken je dus het volle lichtspectrum tot je neemt. Is het toeval dat het Engelse ‘soul’ dezelfde uitspraak heeft als ‘sol’ en nagenoeg dezelfde spelling? Het Nederlandse ‘ziel’ lijkt op het Franse ‘sel’, het Duitse ‘Seele’ nog veel meer. Je ziel is je licht. Keltisch zeezout spreekt tot onze ziel!

Mike Donkers
keltischzeezout@gmail.com

Lever

Behalve in de vorm van leverworst, eten wij Nederlanders maar weinig orgaanvlees. Praktisch iedereen die ik er naar vraag rilt bij het idee en over buitenlandse gerechten als het Schotse Haggis wordt vaak lacherig gedaan en getypeerd als gruwelijk, want zoiets eet je toch niet??
Eerlijk is eerlijk, zelf heb ik me er ook nog niet aan gewaagd moet ik zeggen, al zijn niertjes, hart en lever hier al een paar keer de revue gepasseerd al dan niet verstopt in een gehaktbal 😉
We zijn niet meer gewend aan de smaak van orgaanvlees en dat is jammer, want juist de organen en m.n. de lever zit boordevol voedingsstoffen, het is zelfs zo’n beetje het meest voedende levensmiddel wat we kunnen krijgen!
Lever bevat een makkelijk opneembare vorm van ijzer, alle B vitamines (waaronder ook ruime hoeveelheden B12 en foliumzuur), vitamine A, vele sporen elementen, essentiële vetzuren en een sterk anti oxidant genaamd CoQ10.acerola

Gelukkig kun je lever leren eten en gelukkig is er ook leverworst wat veel mensen dan wel lekker vinden. Neem dan wel een biologische leverworst. In niet biologische zit meestal erg veel wat je niet wilt hebben…

Een andere manier zijn pillen van gedroogde lever. Voorheen was er een merk, wat ik vanwege die wetgeving niet mag noemen, dat pillen verkocht van gedroogde runder lever, maar helaas hebben die dat product uit het assortiment gehaald. Ik heb nog geen vervanging kunnen vinden, helaas. Als je een droogapparaat hebt, zou je het ook zelf kunnen maken lijkt me, ook dat heb ik nog niet geprobeerd. Ik weet ook van mensen die het in hele kleine stukjes invriezen en dat dan doorslikken. Persoonlijk lijkt me dat niks, maar als je echt, echt, echt niet van lever houdt zou je het kunnen proberen natuurlijk.

Gebruik jij andere supplementen en zo ja welke en waarom? Ik ben benieuwd!

De andere stappen gemist of nog eens nalezen?

stap #1 intro over labels lezen en keltisch zeezout.
stap #2 de juiste vetten.
stap #3 vervang ongezonde producten voor gezondere varianten en minder met suiker en wit meel.
stap #4 dierlijke producten, over grasgevoerd en biologisch vlees, melk en eieren.
stap #5 kippenbouillon, hoe je deze superfood maakt.
stap #6 groenten en fruit biologisch, lokaal en van het seizoen.
stap #7 goede voornemens over plannen en nieuwe dingen uitproberen
stap #8 Wat zullen we drinken?
stap #9 Peulvruchten.
stap #10 Granen
stap #11 Noten en zaden.
stap #12 Kookgerei.

Photo credits: Eduardo Mota Silva